İstikrar Programlarının Politik İktisadı – Fatma Doğruel, A. Suut Doğruel


Küresel kriz ortamının yarattığı belirsizlikler ve güçlü bir şekilde entegre olmuş küresel üretimdeki arz şoklarından doğan kırılganlıklar, son yirmi yılı görece iyi değerlendiren gelişmekte olan ülkeler ile gelişmiş ülkeler de dahil bütün ülkeleri sarsıyor.

İktisat ve Toplum Dergisi bu sayısını “Yeniden Politik İktisat” ana temasına ayırdı. Eğer politik iktisat yaklaşımı ile bir konuyu incelemek istiyorsak iktisat biliminin nesnel/objektif ve değerlerden bağımsız olduğu varsayımını da bir tarafa bırakmamız gerekiyor.1 O zaman iktisadın modellerinin, kendi içlerinde tutarlı olsalar bile kurulma sürecindeki varsayım aşamasında çok sayıda değeri barındırdığını ve nesnel olmayabileceğini görebiliriz. Drezen (2000: 3), iktisat ve siyaset bilimlerinin farklı disiplinler olarak ayrışması sonucunda iktisatçıların siyasi ve kurumsal faktörlerden soyutlandıklarını belirtiyor. Allan Drezen’ın söyledikleri, geri planda siyasi kararların içerdiği çıkar çatışmalarının ve ülkelerin kurumsal yapılarının göz ardı edildiği bir yaklaşımı işaret ediyor. İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemdeki kalkınma paradigması 1980’li yıllarda bir değişime uğradı ve bu değişim küresel entegrasyonun altyapısını hazırladı. Daha sonra 2008 Finansal Krizi’ni izleyen yıllarda tekrar korumacılık arayışlarının ortaya çıktığını gördük. Kalkınma paradigmalarındaki bu değişimler, bizi, iktisat biliminin nesnellikten uzak olma kapasitesini bir kez daha sorgulamaya itiyor. Bu yazıda, politik iktisat yaklaşımıyla iktisat politikalarının nesnel ve değerlerden bağımsız olmayabileceğini dikkate alarak, Uluslararası Para Fonu (IMF) gözetiminde uygulanan istikrar programlarının gelişmekte olan ülkelere hangi koşullarda, nasıl kullandırıldığına ve etkileri üzerine odaklanmak istiyoruz. IMF programlarının temel açmazının, yaygın ön kabulün tersine, yerel aktörlerin iktisat politikası belirleme alanını sınırlaması olduğunu düşünüyoruz. Bu sınırlama, büyüme ve kalkınma sorunlarının çözümünde gelişmekte olan ülkelerin potansiyellerinin yeterince kullanılamaması ve uluslararası iktisat politikalarına yön veren ülkelerin önceliklerine göre şekillenmesi sonucunu doğuruyor.

Sayı: İktisat ve Toplum Dergisi 140
Sayfa Aralığı: 65-73

Bu makalenin tamamını okumak için satın almalısınız.

Fatma Doğruel Hacettepe Universitesi Matematik Bölümü’nden lisans ve yüksek lisans ortak derecesi ile mezun oldu. Doktora derecesini Çukurova Üniversitesi Tarım Ekonomisi Bölümü’nden aldı. 1978-1988 yılları arasında Çukurova Üniversitesi’nde çalıştı. 1988 yılından itibaren Marmara Üniversitesi İngilizce İktisat Bölümü’ne geçti. 1996 yılında profesör olan Fatma Doğruel halen bu görevini sürdürmektedir. Profesör Doğruel Türk Sosyal Bilimler Derneği Genç Sosyal Bilimciler (1987), Sedat Simavi Vakfı Sosyal Bilimler (1990) ve Ford Foundation Ortadoğu Araştırma (1991) ödüllerini almıştır. Ayrıca, 1991-1992 yıllarında ABD’de Central Michigan Üniversitesi’nde Misafir Öğretim Üyesi olarak bulunmuştur. Araştırma alanları ekonomik büyüme ve kalkınma, bölgesel ekonomi, tarım ekonomisi, gelişmekte olan ülkeler makroekonomisi ve Cumhuriyet Dönemi Türkiye iktisat tarihidir. Bu alanlardaki kitap bölümleri ve makalelerine ek olarak ortak yazarı olduğu Türkiye'de Ekonomik Büyüme Yapısal Dönüşüm ve Kriz (1990), Osmanlı’dan Günümüze TEKEL (2000), Bıçak Sırtında Büyüme ve İstikrar (2006), Türkiye’de Enflasyonun Tarihi (2006), Türkiye Sanayiine Sektörel Bakış (2008) ve Bıçak Sırtında Büyüme ve İstikrar: Küreselleşmenin Yükselişi ve Düşüşü (2018) ile Bölgesel Kalkınma ve Kalkınma Ajansları (2012) sayılabilir. Profesör Doğruel, Türkiye Ekonomi Kurumu, Türk Sosyal Bilimler Derneği, American Economic Association, Middle East Economic Association, Bölge Bilimi Türk Milli Komitesi üyesidir. Ayrıca, 2010-2012 yılları arasında MEEA Yönetim Kurulu üyeliği ve 2013-2015 yılları arasında MEEA Yönetici Sekreterliği görevlerini üstlenmiştir. 2019 yılından itibaren Bölge Bilimi Türk Milli Komitesi Yönetim Kurulu üyeliğine seçilmiştir.

A. Suut Doğruel lisans, yüksek lisans ve doktora derecelerini Boğaziçi Üniversitesi İktisat Bölümü’nden aldı. 1981-1988 yılları arasında Çukurova Üniversitesi İktisat Bölümü’nde çalıştı. 1988 yılında Marmara Üniversitesi İngilizce İktisat Bölümü’ne geçti. 1996 yılında profesör olan A. Suut Doğruel, 2004 – 2017 yılları arasında Marmara Üniversitesi İngilizce İktisat bölüm başkanlığı görevini yürüttü, 2019 yılında ise bölümden emekli oldu. Halen Türkiye Ekonomi Kurumu’nda yönetim kurulu üyesi ve genel yazman olarak görev yapmaktadır. Profesör Doğruel, Türk Sosyal Bilimler Derneği Genç Sosyal Bilimciler (1987), Sedat Simavi Vakfı Sosyal Bilimler (1990), Ford Foundation Ortadoğu Araştırma (1991) ve Kıbrıs Türk Ekonomi Kurumu En Başarılı Bilim İnsanı (2019) ödüllerini ve NATO Araştırma Desteği’ni (1995) almıştır. Ayrıca, 1991-1992 yıllarında ABD’de Central Michigan Üniversitesi’nde Fulbright Misafir Öğretim Üyesi olarak bulunmuştur. Araştırma alanları ekonomik büyüme ve kalkınma, bölgesel ekonomi, gelişmekte olan ülkeler makroekonomisi ve Cumhuriyet Dönemi Türkiye iktisat tarihidir. İlgili alanlardaki kitap bölümleri ve makalelerine ek olarak çalışmaları arasında ortak yazarı olduğu Türkiye’de Ekonomik Büyüme Yapısal Dönüşüm ve Kriz (1990), Osmanlı’dan Günümüze TEKEL (2000), Türkiye’de Enflasyonun Tarihi (2006), Türkiye Sanayiine Sektörel Bakış (2008) ve Bıçak Sırtında Büyüme ve İstikrar: Küreselleşmenin Yükselişi ve Düşüşü (2018) yer almaktadır.

Bir cevap yazın