Latin Amerika’da Dezenflasyon: Şili ve Peru Örnekleri – Refet S. Gürkaynak, Burçin Kısacıkoğlu


1. Giriş

Yirminci yüzyılın sonlarında gelişmiş ve gelişmekte olan ülke ekonomilerini birbirinden ayıran en önemli özelliklerden biri, gelişmekte olan ülkelerde kalıcı hale gelmiş olan yüksek ve oynak enflasyondu. Bu ülkelerde yıllık enflasyon zaman zaman üç haneli sayılara ulaşırken, bu düzeylere çıkmadığı zaman dahi sıklıkla %50’nin üzerinde seyretmiştir.

Son otuz yılda, gelişmekte olan ülkeler enflasyon ile mücadelede önemli başarı elde ettiler. Bu makalede, sağlanan bu başarının nedenleri ve sonuçları Şili ve Peru özelinde incelenecektir. Bu (ve diğer) Latin Amerika ülkeleri, diğer gelişmekte olan ülkeler gibi, yüksek enflasyon ile mücadele etmiş, yaptıkları bir dizi reform ile enflasyonu kalıcı olarak düşürmeyi başarmışlardır. Bu reformların başında araç bağımsızlığı olan merkez bankalarının enflasyon ile mücadelede aktif rol almasının geldiği bugün yaygın olarak kabul edilmektedir (Bernanke (2005)).

Bu yazıda merkez bankalarının bağımsız olarak fiyat istikrarını hedefleyebilmeleri için maliye politikasının sürdürülebilir olmasının ön şart olduğunu, kalıcı dezenflasyon tecrübesi olan ülkelerde bu ön şartın yerine geldiğini Şili ve Peru örnekleri üzerinden aktaracağız. 1990’lardan önce Latin Amerika merkez bankaları maliye politikalarını fonlamak zorundaydılar. Bunun bariz sebebi, o dönemlerde Latin Amerika ülkelerinin vergi toplama ve borçlanma kabiliyetlerinin oldukça kısıtlı olmasıdır. Artan para arzının getirdiği senyoraj geliriyle fonlanan genişlemeci maliye politikasının talebi körüklemesi bir yandan, bütçe açıklarına bağlı para politikasının nominal çıpa oluşturamamasıyla kontrol edilemeyen beklentilerin bozulması diğer yandan yüksek (zaman zaman da hiper) enflasyona neden olmuştur.

Sayı: İktisat ve Toplum Dergisi 127
Sayfa Aralığı: 12-19

Bu makalenin tamamını okumak için satın almalısınız.

Refet S. Gürkaynak Bilkent Üniversitesi İktisat Bölümü’nde profesör ve bölüm başkanıdır. Gürkaynak ayrıca Center for Economic Policy (Londra), Center for Financial Studies (Frankfurt), CESIfo (Münih) ve Bilim Akademisi üyesidir. Ankara Koleji’nden mezun olduktan sonra Bilkent ve Princeton üniversitelerinden iktisatta lisans ve doktora derecelerini alan Gürkaynak ABD Merkez Bankası’nda iktisatçılık ve Massachusetts Institute of Technology’de ziyaretçi öğretim üyeliği yapmıştır. Araştırma alanları para politikası, mali piyasalar ve genel olarak makroiktisattır. Bu konularda yaptığı yayınlar alanın önde gelen uluslararası dergilerinde yayımlanmıştır. TCMB ve AMB’ye danışmanlık yapmış olan Gürkaynak çalışmalarıyla TÜBA, TÜBİTAK, TC Merkez Bankası ve Avrupa Merkez Bankası’ndan ödül almıştır.

Bilkent Üniversitesi İktisat Bölümü'nde doktor öğretim üyesidir. Tarsus Amerikan Lisesi'nde mezun olduktan sonra Bilkent Üniversitesi İktisat Bölümü'nde lisans ve yüksek lisansını, 2016 yılında Johns Hopkins Üniversitesi'nde doktora çalışmalarını tamamlamıştır. Araştırma alanları parasal iktisat ve makro-finanstır. ABD, Yeni Zelanda ve Fransa Merkez Bankalarında ziyaretçi araştırmacı olarak bulunmuş, 2021 yılı için Bank of International Settlements'tan araştırma bursu kazanmıştır.

Bir cevap yazın