İsmail ile Selim (Bir Tarih Spekülasyonu) – Ergun Türkcan


İslamiyet’in doğuşu, kuruluşu, yayılışı ve durgunluğa dönüşünde üç kavmin çok büyük rolü vardır: Kavm-i Arap, içinden Peygamber çıkarıp ilk büyük devlet olan Emevi İmparatorluğu’nu kurarak, tüm Helenistik topraklar üzerinde (bu medeniyetten de yararlanarak) İslam medeniyetinin temellerini atmıştır. Bu topraklar Doğu Roma’ya, yani Bizans’a ait olup üstünde çeşitli dinden ve kavimlerden halkları barındırırdı. Kavm-i Acem, yani İran Medeniyeti ise çok eski olup İslamiyet’e geçince eski kültür ve devlet kültürüyle İslam’a büyük katkılar yapmıştır. Birçok boydan ve kabileden oluşan göçer Kavm-i Türk, zorla Müslüman olsa da İslam’ı benimseyip, onun askeri olacak ve sonra paralı veya köle asker statüsünden yönetici, devlet kurucu rolüne geçecektir. Bunların birbirleriyle kimi dini, kimi siyasi-idari ilişkileri, çatışmaları ve uyuşmaları 16. yüzyıl başına kadar İslam tarihinin temel dinamiklerini oluşturacaktır. İşte bu tarih kesitinde İran ile Türk veya İsmail ile Selim arasındaki ilişkiler, daha doğrusu mücadeleler tüm İslam tablosunu değiştirecek, beklenmeyen tarzda tüm İslam Alemine 400 yıllık gerçek bir iç-barış getirecektir: Pax Ottomanica. Aşağıda bu tarih dönemeciyle ilgili bilgiler ve spekülasyonlar yer almaktadır.

Sayı: 162, Nisan 2024

Bu makalenin tamamını okumak için satın almalısınız.

1940'ta Muğla'da doğdu. İlk ve orta öğreniminden sonra, 1962'de, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nden mezun oldu; askerlik hizmetinden sonra yeni kurulan TÜBİTAK'ta Türkiye'nin ilk Bilim Politikası Ünitesi'ne atandı. Bu alandaki ilk profesyonel araştırıcı olan Türkcan, doktorasını İngiltere'de Sussex Üniversitesi, SPRU'da (Science Policy Research Unit) OECD Fellow olarak hazırladı ve 1972'de Ankara Üniversitesi'nden iktisat doktorasını aldı. 1974'te TÜBİTAK'tan ayrılan Ergun Türkcan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nda, Ankara Belediyesi'nde çalıştı. Hacettepe Üniversitesi ve Gazi Üniversitesi'nde öğretim üyesi olarak görev yaptı ve 1979'da doçent oldu. 1978-1979'da Devlet Planlama Teşkilatı'nda, İktisadi Planlama Dairesi Müşaviri sıfatıyla Dördüncü Plan çalışmalarına katıldı. 1982'de üniversiteden ayrıldı ve çeşitli şirketlerde çalıştıktan sonra 1988'de yeniden üniversiteye döndü. Önce Gazi Üniversitesi'nde, sonra Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde profesör olan Türkcan, 2007'de emekliye ayrıldı. Yazar, 1993'ten 2003'e kadar, kısmi zamanlı, TÜBİTAK Başkanı Bilim Politikası Danışmanı olarak çalıştı; bu arada 2000-2002 arasında kurumun Bilim ve Teknoloji Politikaları Daire Başkanlığı'na vekalet etti. ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde Science and Technology Policy Studies (STPS) lisans-üstü programında yer alan Bilim ve Teknoloji Tarihi derslerini veren Türkcan'ın bu alanda birçok makale ve tebliğine ek olarak Teknolojinin Ekonomik Politiği başlıklı başka bir kitabı daha vardır.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.