Vural Fuat Savaş Anısına

Vural Fuat Savaş’la Anımsadıklarım 

Ercan Eren

Vural Hoca’nın ismini zannediyorum ilk defa 1970’li yılların sonuna doğru duydum; Bursa İktisadi ve Ticari Bilimler Akademisi’nde öğretim üyesi ve yanılmıyorsam Tercüman gazetesinde köşe yazarıydı. Akademi’de başkanlık da yapmıştı. 

1980’lerden sonra adını daha fazla duymaya başlamıştım. Bunun birkaç nedeni vardı. İlki Bursa’ya ait anılarımla ilgiliydi. 1981 yılında çıkarılan YÖK yasası öncesi Bursa’da, Bursa Üniversitesi İktisadi ve Sosyal Bilimler Fakültesi ve Bursa İktisadi ve Ticari Bilimler Akademisi vardı. Ben de Bursa Üniversitesi’nde araştırma görevlisiydim. YÖK yasasıyla Uludağ Üniversitesi kuruldu ve iki kurum birleştirilerek İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi oluştu. Aynı dönemde Vural Hoca Bursa’dan ayrılarak İstanbul İktisadi ve Ticari Bilimler Akademisi’ne geçiş yapmıştı. Sonra Marmara Üniversitesi kuruldu ve yanılmıyorsam Vural Hoca Rektör yardımcısı oldu. İİBF’de akademi kökenli hocalardan, özellikle İlker Parasız’dan, Vural Hoca’ya ilişkin birçok anekdot dinlemiştim.

Bursa Üniversitesi’ne araştırma görevlisi olduğum yıllarda ilk keşfettiğim yerlerden biri Akademi’nin kütüphanesidir; küçük, fakat özellikle iktisadi düşünce tarihi açısından oldukça zengindi. Örneğin J. A. Schumpeter’in “History of Economic Analysis”, L. Von Mises’in “Socialism” kitaplarını orada buldum. Çalışmalarım arasında özel olarak önem verdiğim “İktisadi Etkinlik Sorunu: O. Lange ve Avusturya Okulu” makalesinin, neredeyse bütün kaynakları Akademi Kütüphanesi’ndendir. Kütüphanede yer alan eserlerin hemen hepsinde Vural Hoca’nın imzası vardı.

Vural Hoca’nın Marmara Üniversitesi’ne önemli katkılarından biri İngilizce İktisat Bölümü’nü kurmasıdır. Bu arada 1986 yılında Anayasa Mahkemesi’ne üye olarak atanmıştı. Anayasa Mahkemesi üyesiyken bir yıl kadar ABD’de araştırmalarda bulundu. ABD dönüşü, 1988 yılında kendi isteğiyle üyelikten ayrılarak Üniversite’ye geri döndü. Bu arada, Anayasal İktisat başlıklı önemli bir kitap yayımladı.

Vural Hoca’yla yüz yüze tanışmam, onun öncülüğünde Eskişehir Anadolu Üniversitesi’nde düzenlenen Türkiye’de İktisat Eğitimi ve İktisadi Düşünce konularının ele alındığı çalıştaydı. Genellikle Marmara İngilizce İktisat Bölümü ve Hacettepe Üniversitesi İktisat Bölümü öğretim üyeleri çalıştaya katılmıştı. Onların dışında Çukorova Üniversitesi’nden iki, İstanbul Üniversitesi’nden bir kişi ve Uludağ Üniversitesi’nden bir kişi, ben vardım. Çalıştay sırasında, Vural Hoca’yla ilgi alanlarımızın çok kesiştiğini fark ettik. Özellikle K. Popper, T. Kuhn ve I. Lakatos üzerine uzun sohbetler gerçekleştirdik.

Çalıştayı izleyen dönemde, benim öncülüğümle Uludağ Üniversitesi’nde Anayasal İktisat üzerine çok görkemli bir konferans verdi. Konferanstan bir süre sonra, bana çok nazik bir teşekkür mektubu gönderdi.

Vural Hoca’yla bir araya gelmemize vesile olan bir diğer etkinlik Türkiye Ekonomi Kurumu’nun düzenlediği “2000’li Yıllarda Türkiye Ekonomisi ve Ekonomi Öğretimi” sempozyumudur. Toplantıya Türkiye’de lisansüstü eğitimi üzerine bir sunum yapmak üzere davet edildim. Vural Hoca da yorumcu olarak davet edilmişti. Sunulan bildiriler, 1993 yılında TEK tarafından yayımlanmıştır.

Vural Hoca’yla anılarımın bir bölümü 1994, 1995 yıllarına aittir. 1994 yılında, Yıldız Teknik Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü’ne profesör olarak atanmam ve bölüm başkanı olma sürecinde ilk faaliyetlerimden biri “Salı Seminerleri”dir. Vural Hoca, Salı Seminerleri’nin ilk konuşmacılarından biriydi. 

Hoca’nın Anayasa Mahkemesi üyeliğinden sonra Marmara Üniversitesi İngilizce İktisat Bölümü’ne dönüşünün eski sıcaklığında olmadığını biliyorum. Galiba bazı kırgınlıklar oldu. Vural Hoca daha çok Türkiye Ekonomisi Araştırma Merkezi’nde çalışmalarına devam etti. Daha sonra Yeditepe Üniversitesi’nin kurulmasıyla, oraya geçti.

Vural Hoca’yı en son 2012 yılında Türkiye Ekonomi Kurumu Akademik Hizmet Plaket töreninde gördüm. Törende kompleksite iktisadının öncü isimlerinden David Colander’i dinleme ve tanışma olanağım da olmuştu. Törende Vural Fuat Savaş dışında Erol Manisalı, İlker Parasız, Haluk Erlat ve Ali Nejat Ölçen hocalarımız da, akademik hizmet plaketiyle ödüllendirilmişti. 

Vural Hoca çok çalışkan ve üretken bir akademisyendi. Yirmiden fazla kitap yayımladı. Bana göre en önemli kitabı “İktisatın Tarihi”dir. İktisat bilimine katkılarından dolayı minnet duyduğum hocamızı kaybetmenin üzüntüsü içindeyim. Işıklar içinde uyu Vural Hoca.

Mehmet Şişman

İktisatın Tarihi kitabının yazarı 31 Ağustos’ta hayata gözlerini kapadı. Kendisiyle ilgili kişisel anılarım olmasa da; iktisat politikası dersine getirdiği üç renkli tebeşir kutusuyla dikkatimi çeken ayrıntı merakı ve iktisat sevgisi aklıma kazınmış. Derslerini bir solukta ve en ön sıradan izlerdim; renkli tebeşirleriyle, o zamanın koyu yeşil boyalı yazı tahtasına çizdiği grafiklerden ve anlatımlardan Neoklasik ve Keynesgil iktisada hâkimiyetini yakından kavramıştık. Bir solukta izlediğim performansı yüksek derslerin ezberden uzak olması yanı sıra, ana akım iktisadın derin sularına ve meraklısına hitap ettiğini belirtmeliyim. Özellikle grafiklerde bugün çokça kullanılan İngilizce terimlerin baş harfleri yerine Türkçeden kendi çabasıyla türettiği kısaltmalar kullanması takdire şayandı benim için. Zira bu kısaltmalar, o zamanlar yabancı dil sorunu çeken Türkçe iktisat öğrencileri için, “Tarzanın sarmaşığı” olmuştu adeta. Örneğin IS-LM analizi yerine Türkçedeki karşılığı olan yatırım tasarruf ve para arz-para talep kelimelerinin baş harflerini tercih ederdi Vural Hocamız: Ya-Ta ve Pa-Pt. İktisat politikasına giriş dersinde bu Türkçeleştirme sayesinde değişik bir iktisat ziyafetinden geçtiğimizi çok sonra daha iyi kavramışımdır. Zaten verdiği ödevden ve dersten tam not almış olmam da bu iktisat sevgisinin emaresi sayılabilir herhalde. Üstelik yüksek not alan öğrencileri, 1985 senesi Marmara Üniversitesi İktisat bölümü 3. sınıf öğrencilerinin önünde asistanı aracılığıyla açıklatması da gurur vericiydi. Ödevden 20 üzerinden 20, sınavdan 100 üzerinden 100 alan öğrencinin motivasyonuna, bir de tüm sınıf içinde açıktan öğrenmek eklenmesi hissiyatımızı artırıyordu doğrusu. İktisadı isteyen sever ve büyütür der gibiydi hocamız. İktisat iktisatçıların zihinsel çabasıdır, bu çaba Vural Hocamız gibi iktisat sever bilim insanları tarafından yükseltilir ve geliştirilir. Vural Hocamızı mezun olduktan sonra başladığım yüksek lisans derslerinde göremedik. Çünkü kendisi Göztepe’ye gidip İngilizce İktisat bölümünü kurmuştu. Bunu özellikle kendisinin istediğini ve planladığını öğrendim. Devletin 1980’li yılların sonunda aktif bir bilim insanına bu sorumluluğu vermesi ve onun da bu görevi yerine getirerek, ekip oluşturması güzel bir şey. Bu sıralar rastlamak mümkün müdür bilemiyorum. Kurduğu bölüm bugün İktisat bölümünün içinde başarılı bir program olarak devam ediyor. Bıraktığı anılar, birbirinden değerli iktisat kitapları ve yetiştirdiği öğrenciler eserleridir Vural Fuat Savaş hocamızın. Kendisini saygıyla anıyorum. 

SONY DSC